Et dikt av Tor Ile ble sensurert
Som dere sikkert vet så skrev Tor Ile dikt. Det har sikkert undret flere at det i hans Bygdebok for Øyer, bind 2 side 174 gjengis ett delvis sensurert. Jeg mistenker en bluferdig «Bygdebokkomité» for dette overgrepet.
Tiden
er moden nå for å kunngjøre hva som skjuler seg bak de stiplede linjene.
Nedenfor står hele diktet; den utelatte teksten er gjengitt i uthevet skrift.
Diktet heter Lyrikk, og står i teksten om Orrfuglen. Det går slik:
Når
tona det fyrst frå ei lyre –
Lyrikk
som ein kallar det no?
Den
gongen det tvikløyvde dyret
gjekk
saman, som han og som ho.
Før
mannen fekk tonar til orda
med
metrum og rytme og slikt,
steig
ljomen for lengst over jorda
av
hugvarme, lyriske dikt.
Ja,
lenge før Adam og Noa
Vart
dåra av kvinne og vin
kvad
hannen om elskhug til hoa
ein
høgsong so dårande fin.
Lyrikk
er at han syng for henne
med
fysne og heitaste trå.
Er
lengslene myrke kann hende
og
kjenslene låge og rå?
Er
elskhugen dyrisk og syndig?
Alt
av naturen er reint.
Men
tvibytt – i lyrisk og yndig –
er
elsken av skaparen meint.
Lyrikken
er manndig og myndig –
tiurleik
og orrhanespel –
og
høna er bljug ho og yndig,
lei
blir ho fyrst når ho gjel.
Ei
sevje som mannen kann kjenne
or
djupaste livståg stig upp.
Den
strengen som når lengdt atende
og
difor eig tonen so djup.
Um
lyriske sevjelaup stana
vart
grønaste livstreet turt.
Var
lyriske strengen ei spana
kom
djupaste livstonen burt.
Men
nok er det ikke med røter.
Nei,
upp mot den solljose rømd!
Når
jordkrafta livssola møter
fyrst
da blir det sala og sømd.
Og
alt medan det som er dyrisk
sett
sansar og blodet i brand
treng
det som er manndig og lyrisk
velsigning
av høgaste hand.
Selv
skriver Tor at «diktet er bygt opp på grunntankane i eit foredrag Lars Eskeland
heldt på Maihaugen sumaren 1916 under landsmøtet åt Norsk Landmannsforbund. Det
er ein freistnad på å sjå både natur- og åndssida ved lyrikk og elsk. Ideen til
diktet fekke eg frå eit stykke Kristofer Uppdal skreiv um Wildenvey i «Den 17de
Mai» hausten 1919.»
